Chuỗi dự án khí - điện Cá Voi Xanh là dự án trọng điểm, có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy phát triển kinh tế. Ảnh minh họa: Tùng Dương

Những vướng mắc… bền vững

Nội dung văn bản mà Bộ Công Thương gửi UBND tỉnh Quảng Nam mới đây về tiến độ triển khai Dự án Phát triển mỏ khí Cá Voi Xanh cho thấy, những vướng mắc từ 1 năm trước vẫn chưa được tháo gỡ. Văn bản của Bộ Công Thương cho biết, ngày 2/7/2024, Exxon Mobil (nhà điều hành Dự án) có báo cáo về tình hình triển khai Dự án với tiến độ không có nhiều thay đổi.

Theo báo cáo, các khó khăn, vướng mắc của Dự án là thủ tục cho thuê đất để triển khai Dự án; nâng cấp cảng Kỳ Hà để phục vụ sản xuất Condensate; tuyến ống đi qua Cảng hàng không quốc tế Chu Lai. Trải qua một thời gian dài, những vướng mắc nêu trên chưa được giải quyết dứt điểm, mặc dù đã có nhiều chỉ đạo, tháo gỡ của cơ quan có thẩm quyền.

Đáng chú ý, theo Bộ Công Thương, vướng mắc chính của Dự án là Tập đoàn Exxon Mobil không ưu tiên triển khai Dự án trong giai đoạn hiện nay do chịu tác động của xu thế chuyển dịch năng lượng đang diễn ra trên toàn cầu.

Nhấn mạnh Chuỗi dự án khí - điện Cá Voi Xanh là dự án trọng điểm ngành năng lượng, có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm an ninh năng lượng và thúc đẩy phát triển kinh tế, để đẩy nhanh tiến độ, Bộ Công Thương đề nghị UBND tỉnh Quảng Nam xem xét, hỗ trợ Exxon Mobil giải quyết dứt điểm các vướng mắc nêu trên.

Nhạt dần?

Chuỗi dự án khí - điện Cá Voi Xanh bao gồm các dự án thành phần thượng nguồn, trung nguồn và hạ nguồn. Đối với thượng nguồn và trung nguồn, Dự án sẽ xây dựng hệ thống khai thác khí ngoài khơi, đường ống vận chuyển khí về bờ và nhà máy xử lý khí trên bờ) thuộc Hợp đồng chia sản phẩm (PSC) Lô 117-119 do Exxon Mobil là nhà điều hành cùng các bên tham gia góp vốn là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) và Tổng công ty Thăm dò khai thác dầu khí (PVEP). Ở phía hạ nguồn là các dự án nhà máy điện tại Quảng Nam (miền Trung 1 và 2, công suất 750 MW/1 nhà máy do PVN là chủ đầu tư), tại Quảng Ngãi (Dung Quất 1 và 3, công suất 750 MW/1 nhà máy do EVN là chủ đầu tư và Dung Quất 2, công suất 750 MW do Sembcorp của Singapore là chủ đầu tư theo loại hợp đồng BOT).

Về tình hình triển khai, Chuỗi dự án đã có thiết kế tổng thể (FEED) và kế hoạch phát triển mỏ (FDP) phiên bản D do Exxon Mobil lập và gửi các bên tham gia cùng thẩm định. Trong thời gian qua, PVN liên tục yêu cầu Exxon Mobil cập nhật FDP (phiên bản D) trên cơ sở Luật Dầu khí (năm 2022) để các bên xem xét thông qua trước khi trình cấp thẩm quyền theo quy định. Tuy nhiên, đến nay Exxon Mobil vẫn chưa có tín hiệu tích cực về công tác này.

Tháng 5/2023, PVN, PVEP và Exxon Mobil đã ký Thỏa thuận khung hợp đồng bán khí (HOA GSA). Dựa trên thỏa thuận này, Exxon Mobil, PVN và chủ đầu tư các nhà máy điện sử dụng khí Cá Voi Xanh đàm phán Hợp đồng bán khí nhưng những kế hoạch này đang bỏ ngỏ. PVN cho biết, vì chưa ưu tiên triển khai Dự án nên Exxon Mobil chỉ duy trì một nhóm nhân sự quản lý dự án tại Việt Nam. Do đó, các công việc triển khai chậm, ảnh hưởng tới tiến độ triển khai của cả Chuỗi dự án.

Trước thực tế này, PVN đã đề nghị Exxon Mobil bổ sung nhân sự thực hiện các phạm vi công việc liên quan, sớm trình Kế hoạch phát triển mỏ (phiên bản cuối cùng), đồng thời thúc đẩy tiến độ triển khai Dự án theo hợp đồng đã ký kết.

Tuy nhiên, chương trình công tác và ngân sách năm 2024 từ phía Exxon Mobil cho thấy phạm vi công việc và ngân sách bố trí rất nhỏ. Bên cạnh đó, với xu thế chuyển dịch năng lượng và cam kết về biến đổi khí hậu, các khoản tín dụng cho dự án khí truyền thống ngày càng bị thắt chặt. Mặt khác, Exxon Mobil đang ưu tiên đầu tư vào lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Trước thực tế việc triển khai Chuỗi dự án đang gặp rất nhiều thách thức, một số chuyên gia cho rằng, nếu không có những biến chuyển thực chất, mục tiêu đón dòng khí đầu tiên vào năm 2028 khó có thể trở thành hiện thực. Do đó, các bên cần ngồi lại để xem xét, làm rõ về mục tiêu, định hướng phát triển, từ đó có kế hoạch phân bổ nguồn lực hợp lý nhằm đẩy nhanh tiến độ triển khai Dự án Phát triển mỏ khí Cá Voi Xanh.